लागु पदार्थको दुर्व्यसन र यसको भयानक परिणाम

 

लागु पदार्थको समस्या र यसका कारणहरू

लागु पदार्थको दुर्व्यसन विश्वभरका धेरै देशहरूको लागि एक गम्भीर समस्या बनिसकेको छ, र नेपाल पनि यसको अपवाद छैन। नेपालको सामाजिक, सांस्कृतिक, र आर्थिक जीवनमा लागु पदार्थको प्रभावले गहिरो खस्रा पारिरहेको छ। यहाँका युवाहरू विशेष गरी यो समस्याको शिकार बनिरहेका छन्। यस समस्याको बारेमा जान्नका लागि, पहिलो चरण भनेको लागु पदार्थको प्रभाव र यसका मूल कारणहरू पहिचान गर्नु हो।

लागु पदार्थको प्रयोग विभिन्न कारणहरूले उत्पन्न हुन सक्छ। कहिलेकाहीं, तनाव र मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूको कारणले मानिसहरू लागु पदार्थको सहारा लिन सक्छन्। अन्य समयमा, सामाजिक दवाब र मित्रता सँगै लागु पदार्थको प्रयोग बढ्न सक्छ। यद्यपि, मानसिक स्वास्थ्यको कमी र कमजोर पारिवारिक संरचना जस्ता दीर्घकालीन समस्याहरूले पनि लागु पदार्थको दुरुपयोगमा योगदान पुर्याउन सक्छ।

लागु पदार्थको किसिम र यसको असर

लागु पदार्थ सामान्यतया दुई प्रमुख वर्गमा विभाजित गर्न सकिन्छ: गाँजाजन्य र अफिमजन्य।

1. गाँजाजन्य पदार्थहरू: यसमा गाँजा, चरेस, र भाङ जस्ता पदार्थहरू समावेश छन्। यी पदार्थहरूको दुरुपयोगले व्यक्तिको मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्यमा नकारात्मक प्रभाव पार्छ। यिनले अल्पकालिक शान्ति र आनन्दको अनुभव दिन सक्छन्, तर लामो अवधिमा मानसिक अस्थिरता र शारीरिक हानिका कारण बनाउँछन्।
2. अफिमजन्य पदार्थहरू: यसमा अफिम, मफिर्न, हेरोइन, कोडिन, र मेथाडोन जस्ता पदार्थहरू पर्दछन्। अफिमको दुरुपयोगको मुख्य कारण भनेको यसको तात्कालिक आनन्ददायी प्रभाव हो। यद्यपि, यो अत्यधिक निर्भरता र शारीरिक र मानसिक समस्याहरू निम्त्याउने गर्दछ।

लागु पदार्थको दुरुपयोगले व्यक्तिको जीवनमा गम्भीर प्रभाव पार्न सक्छ। यसले शारीरिक स्वास्थ्यमा ह्रास, मानसिक स्वास्थ्यको समस्याहरू, र सामाजिक र पारिवारिक जीवनमा अवरोध ल्याउँछ। धेरै व्यक्तिहरूलाई लागु पदार्थको दुरुपयोगको कारणले दैनिक कामकाज गर्नमा पनि कठिनाई महशुस हुन्छ।

समाजमा लागु पदार्थको असर

लागु पदार्थको दुरुपयोगले केवल व्यक्तिगत जीवनमा मात्र होइन, परिवार र समाजमा पनि गम्भीर प्रभाव पार्दछ। यसका कारण पारिवारिक संरचना भाँचिन्छ, जसले दीर्घकालीन सामाजिक र आर्थिक समस्याहरू निम्त्याउँछ।

• परिवारमा समस्या: जब परिवारका सदस्यहरूले लागु पदार्थको दुरुपयोग गर्न थाल्छन्, तिनीहरूले आफ्नो दायित्व र जिम्मेवारीहरूमा कमी ल्याउँछन्। यसले पारिवारिक संघर्ष र विछोडको कारण बनाउँछ, जसले गर्दा सन्तानको विकासमा पनि नकारात्मक असर पर्छ।
• समाजिक र आर्थिक प्रभाव: लागु पदार्थको दुरुपयोगले समाजमा अपराधको दर बढाउँछ। यसका कारण चोरी, ठगी, र अन्य आपराधिक गतिविधिहरूमा वृद्धि हुन्छ। नेपालमा लागु पदार्थको दुरुपयोग गर्ने युवाहरूका कारण शिक्षा र रोजगारका अवसरहरूमा पनि कमी आइरहेको छ।

लागु पदार्थको नियन्त्रणका लागि सुझावहरू

नेपालमा लागु पदार्थको नियन्त्रणका लागि विभिन्न उपायहरू अपनाउन आवश्यक छ। यहाँ केहि प्रमुख सुझावहरू प्रस्तुत गरिएको छन्:

1. सामाजिक चेतना फैलाउनु: लागु पदार्थको दुरुपयोगका हानिकारक प्रभावबारे समाजका सबै सदस्यहरूलाई सचेत गराउनु आवश्यक छ। यो गर्नका लागि विद्यालय, विश्वविद्यालय, र सामुदायिक कार्यक्रममा चेतनासम्बन्धी कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्न सकिन्छ।
2. शिक्षा र जागरूकता कार्यक्रमहरू: युवा र किशोरहरूको लागि विशेष रूपमा लागु पदार्थको दुरुपयोग रोक्नका लागि शिक्षा र जागरूकता कार्यक्रमहरू आयोजना गर्नुपर्छ। यस्ता कार्यक्रमहरूले युवाहरूलाई सही निर्णय लिन मद्दत गर्नेछन्।
3. रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना गर्नु: युवाहरूलाई कामका अवसरहरू प्रदान गर्नका लागि उद्योग र व्यवसायको विकासमा जोड दिनु आवश्यक छ। यसले तिनीहरूको ध्यान लागु पदार्थको प्रयोगबाट हटाउँछ।
4. पुनःस्थापना केन्द्रहरूको स्थापनाः लागु औषधको दुर्व्यसन गर्ने व्यक्तिहरूका लागि पुनःस्थापना केन्द्रहरूको स्थापना गरिनुपर्छ। यस्ता केन्द्रहरूले पीडित व्यक्तिहरूलाई पुनर्स्थापना र पुनःआवासको अवसर प्रदान गर्न सक्छन्।
5. कानूनी सुधार गर्नु: लागु पदार्थको ओसारपसार र विक्रीमा कडा कानूनी व्यवस्था गर्नुपर्छ। यो प्रवृत्तिलाई रोक्नका लागि दण्डनीय कानूनी व्यवस्था आवश्यक छ।

युवा र लागु पदार्थको समस्या

नेपालमा लागु पदार्थको दुर्व्यसनले विशेष गरी युवा वर्गलाई प्रभावित गरिरहेको छ। युवा सँगै लागु पदार्थको प्रयोग गर्ने प्रवृत्ति बढिरहेको छ। धेरै युवाहरू विभिन्न कारणले लागु पदार्थको दुरुपयोग गर्दैछन्, जसले गर्दा उनीहरूको जीवनमा गम्भीर समस्याहरू उत्पन्न भइरहेको छ।

धेरै परिवारका सदस्यहरूले यो सोच्दैनन् कि उनीहरूको सन्तानले कहिल्यै लागु पदार्थको प्रयोग गर्नेछन्, तर जब यो समस्या देखा पर्दछ, तब उनीहरूलाई ठूलो सदमा लाग्छ। यस समस्या समाधान गर्नका लागि परिवार र समाजले सँगै मिलेर काम गर्नुपर्छ।

लागु पदार्थको दुर्व्यसन केवल व्यक्तिगत समस्या होइन, यो समाजको सम्पूर्ण स्वास्थ्य र भविष्यमा गम्भीर खतरा हो। यसका विरुद्ध सामूहिक प्रयास आवश्यक छ।

हामीले लागु पदार्थको समस्याबारे गम्भीरता से विचार गर्नु पर्छ। यद्यपि यो समस्या जति ठूलो छ, तिनको पहुँचभन्दा बाहिर देखिन्छ। युवा र समाजका लागि सँगै मिलेर यो समस्यालाई समाधान गर्ने दिशामा अगाडि बढ्न आवश्यक छ।

यदि हामीले समाजमा लागु पदार्थको दुरुपयोगको समस्या समाधान गर्न चाँडै कदम चाल्दैनौं भने, हाम्रो भविष्यमा गम्भीर चुनौतीहरू आउनेछन्। यस लेखले तपाईंलाई लागु पदार्थको दुरुपयोगको गंभीरता र यसका नकारात्मक प्रभावहरू बुझ्नमा सहयोग गर्नेछ।